Omdat uit vele onderzoeken was gebleken dat een langere levensduur flink geld kan opleveren, was dat voor Valacon in 2006 de belangrijkste reden om aan de slag te gaan met levensduurverlenging. De economisch optimale levensduur ligt bij 8 lactaties, ca. 9 jaar, werd herhaaldelijk aangegeven. Menig onderzoeker en adviseur heeft zich verbaasd over het feit dat die levensduur bij lange na niet is bereikt, ondanks alle ontwikkelingen in de fokkerij, de huisvesting en het management in de afgelopen decennia. Terwijl rekenmodellen keer op keer laten zien hoe aantrekkelijk het economisch kan zijn. “Wetenschappelijke modellen hebben een logica maar boeren hebben zo hun eigen logica” zei eens een wetenschapper. Door samen met boeren aan de slag te gaan zouden we die boerenlogica moeten kunnen doorgronden, zo was de gedachte voordat we met de pilot Geef-ze-de-vijf startten.
Je eigen doelen stellen
Tijdens een bedrijfsbezoek vroeg een melkveehouder zich af of “het niet eens tijd wordt om een stal met volwassen koeien te melken”. Hij had begrepen dat koeien gemiddeld hun volwassen leeftijd en productie bereiken met vijf productieve jaren. Dus waarom daar niet mee beginnen? Kortom, Geef ze de vijf! Maar dat doel was voor sommigen teveel gevraagd. Op zijn minst zijn er verschillen in de tijd die er voor nodig is, in de benodigde investeringen en de investeringsruimte en in de mogelijke maatregelen omdat die ook afhangen van het bedrijfstype en de bedrijfsopzet. Dat is ook terug te zien in de resultaten. Maar waarom zou je niet een eigen doel kunnen stellen dat past bij jouw bedrijf en mogelijkheden en met een eigen tijdpad er naartoe? Dat motiveert je het meest. Volgens een melkveehouder met een bovengemiddelde levensduur “heeft elk bedrijfssysteem zijn eigen optimale levensduur”.
Gaandeweg kwamen er nog andere voordelen in beeld zoals een betere gezondheid en minder medicijngebruik, minder methaan en CO2, goed voor het imago en meer werkplezier. Hoewel voor vrijwel alle deelnemers de economische voordelen het belangrijkste waren, werden ook de andere regelmatige genoemd als reden om de levensduur te verlengen. Maar ze worden vaker gezien als “bijeffect” dan als specifiek doel.
Levensduur als doel of niet?
In de pilot ontstond er discussie over het doel en volgens sommigen is een langere levensduur geen doel op zich. Maar zonder doel kun je niet doelgericht en effectief werken en welk doel neem je dan? Je zou je doelen kunnen richten op kenmerken als de uiergezondheid, de klauwgezondheid, de vruchtbaarheid en de productie en dat is op zich een prima streven, maar de levensduur wordt door meer bepaald zoals door de fokkerij en de selectie, de voeding en het management. Dat maakt het lastig om voor al die zaken doelen te stellen en die op elkaar af te stemmen. De ene verbetering gaat gemakkelijker en sneller dan de andere en dan is algemeen doel als de levensduur een stuk overzichtelijker. Want zoals de ervaring leert kun je de levensduur nooit verlengen door maar één ding te doen, het gaat altijd om de combinatie van meerdere maatregelen.
Welke doelen kun je nemen?
De ervaring heeft geleerd dat het, uitgaande van het gemiddeld, meer dan 10 jaar kan duren voordat het doel van 5 productieve jaren is bereikt. Weliswaar kwamen sommige deelnemers al boven 8,5 jaar bij afvoer, mede vanwege de goede uitgangspositie, maar voor andere was het nog een lange weg te gaan. Dat was een van de redenen om in discussie te gaan over het doel. Daarom werd als tussendoel vijf productieve jaren bij afvoer genomen (inclusief opfok 7 jaar bij afvoer). Maar er zijn meer doelen te bedenken die direct gerelateerd zijn aan de levensduur. Zoals een bepaalde levensproductie. De levensproductie is de combinatie van productie en levensduur en als je dan vooral fokt op een hogere productie dan druk je de levensduur en dan laat je (economische) kansen liggen. Het gaat immers om beide.
Als je economie als uitgangspunt voor je doelen neemt dan wordt het lastig omdat de economie door veel meer dan alleen de levensduur wordt bepaald en het praktisch onmogelijk is om het economisch resultaat te herleiden tot de levensduur. Andersom is gemakkelijker. Als je weet dat een jaar extra levensduur bij 100 koeien zomaar 25.000 euro op kan leveren, dan zou je als doel één extra levensduurjaar kunnen nemen. En niet meteen te hoog grijpen voordat je teleurgesteld wordt, bijstellen naar boven kan altijd nog. Op het Kennisplatform Levensduurverlenging hebben we verschillende doelen beschreven met hun voor- en nadelen (Hoofdstuk 1.1).
Sectordoelen
In 2022 was de gemiddelde afvoerleeftijd in Nederland bijna 6 jaar. De sector heeft in het kader van de Duurzame Zuivelketen verlenging van de levensduur als een van de doelen opgenomen. Voor 2025 is het doel dat 70% van de bedrijven een afvoerleeftijd realiseert van 5 jr. 6 mnd. en 20 dgn. Voor 2030 is het doel dat 90% van de melkveebedrijven die afvoerleeftijd heeft bereikt.
ACTIE: Vanwege de afronding van de pilot Geef-ze-de-Vijf bieden wij de lezers van onze nieuwsbrief gratis toegang tot het Kennisplatform voor Levensduur. Heb je interesse, stuur dan een bericht naar info@valacon.nl
